Retentionele, inflammatoire en hormonale acne: de verschillende soorten acne (en hoe je ze herkent)

We zijn het er allemaal over eens dat we van acne af willen. Maar de strategieën om dit probleem aan te pakken zijn niet voor iedereen precies hetzelfde.

Acne kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de ernst, de leeftijd, het ontwikkelingsstadium of de context (zoals zwangerschap). Juveniele polymorfe acne, inflammatoire acne bij volwassenen, cystische acne, hormonale acne, andere types, zwangerschapsacne... In alle gevallen classificeren dermatologen acne volgens de ernst ervan, omdat die bepalend is voor het type behandeling.

In dit artikel vind je een handige tabel om jou wegwijs te maken en gemakkelijk vast te stellen welk type acne je hebt.

Juveniele polymorfe acne

Dat is de klassieke acne bij tieners, die een aanvang neemt in de puberteit. Deze acne wordt polymorf genoemd omdat de puistjes verschillende vormen aannemen. Het begint klassiek met retentionele acne, met het verschijnen van mee-eters en microcysten of gesloten comedonen, aanvankelijk uitsluitend in het gezicht. Er kunnen ook ontstoken rode puistjes voorkomen, maar meestal niet veel.

Inflammatoire acne bij volwassenen

Inflammatoire acne kan vaak samengaan met retentionele acne. Dit is het tweede stadium, waarin vooral rode, pijnlijke puistjes aanwezig zijn, in de vorm van papels en pustels. Kolonisatie van de puistjes door de bacterie Cutibacterium acnes (voorheen bekend als Propionibacterium acnes) veroorzaakt een ontstekingsreactie. De puistjes bevinden zich zowel in het gezicht, vooral op de T-zone en aan de kaaklijn, als op het decolleté en de rug, vooral bij mannen.

Cystische acne

Rode puistjes (papels en pustels) ontwikkelen zich tot diepere laesies, knobbeltjes en cysten. Deze laesies zijn groter, zien eruit als kleine harde bolletjes onder de huid en kunnen ook ontstoken zijn. Cystische acne is zeer moeilijk te behandelen en vereist een consult bij een dermatoloog. De puistjes zijn onbereikbaar en kunnen ernstige littekens achterlaten.

Hormonale acne

In principe is acne altijd hormonaal, vermits de afscheiding van talg door hormonen wordt geregeld. Er zijn echter gevallen waarin een hormonaal onevenwicht de aandoening kan verklaren, bijvoorbeeld in geval van een overproductie van mannelijke hormonen.

• De vrouwelijke menstruatiecyclus speelt ook een grote rol bij acne, met een verhoogde opstoot van puistjes in de premenstruele periode. 50%¹ van de volwassen vrouwen met acne ervaart een verandering in hun acne tijdens de cyclus, met een opflakkering 7-10 dagen voor de menstruatie.
• Ook zwangerschapsacne is ook grotendeels te verklaren door de ingrijpende hormonale veranderingen tijdens deze periode. Volgens een studie van het universitair ziekenhuis van Nantes² komt dit bij 42% van de vrouwen voor. Het probleem is dat het na de bevalling bij slechts één op de twee vrouwen verdwijnt... Alle hormonale mechanismen van acne zijn nog niet volledig verklaard en er wordt onderzoek gedaan naar dit onderwerp om beter te begrijpen waarom acne vooral bij volwassen vrouwen hardnekkig kan zijn.

^{1 E. Shimer Bowers, “How Your Period Affects Acne,” WebMD, 2011. [Online]. Available: http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/acne/features/period. [Accessed: 11-Jun-2015].
A. W. Lucky, “Quantitative documentation of a premenstrual flare of facial acne in adult women.,” Arch. Dermatol., vol. 140, no. 4, pp. 423–4, Apr. 2004.
2 Dreno B, Blouin E, Moyse D. Acne in pregnant women: a french survey. Acta Derm Venereol, 2014;94:82-3}

Overige types acne

De huidaandoening acne kan zeldzamere maar soms zeer ernstige vormen aannemen:

• Acne conglobata is een combinatie van alle soorten puistjes en laesies in grote aantallen, met een hoog risico op littekenvorming. De laesies doen zich voor in het gezicht, op de rug, de schouders en de borst, vooral bij jongere mannen.
• Acne fulminans verschijnt plotseling en abrupt bij mannen tussen 15 en 30 jaar. Het is de ernstigste vorm van acne en vereist ziekenhuisopname. De invasie van cysten en knobbels gaat gepaard met koorts en gewrichtspijn.
• Medicinale acne is een reactie op het innemen van bepaalde medicatie, vaak corticosteroïden, bepaalde soorten antidepressiva, tuberculose-medicatie, vitamine B12 (vaak genomen door veganisten) en nog veel andere.
• Contactacne kan worden veroorzaakt door contact met bepaalde zeer comedogene chemische stoffen die in de industrie of in bepaalde beroepssectoren worden gebruikt.
• Acne cosmetica, die veel voorkomt, ontstaat door het gebruik van onaangepaste cosmetica-, hygiëne- of make-upproducten. Ofwel wordt de huid teveel gestript en reageert ze, ofwel ontstaat er door de opeenstapeling van crèmes, foundations en poeders een occlusieve film die de huid verstikt. Dit type acne kan bestaande klassieke acne verergeren.

Hoe weet ik of ik ernstige acne heb?

Er wordt vaak gepraat van lichte, matige of ernstige acne. Dit is hoe de verschillende gradaties van acne volgens de SFD (Franse Vereniging voor Dermatologie) worden geëvalueerd.

Hoe vermijd je littekens?

Littekens, een belangrijk risico van acne, zijn gevreesd omdat ze vooral het gezicht aantasten. Er is sprake van een litteken wanneer er 1 jaar na de genezing van de laesie nog een spoor zichtbaar is. Inflammatoire of retentionele acne kan littekens van verschillende types achterlaten:

Puistjes uitknijpen voor de spiegel kan uiteraard het risico op littekenvorming verhogen, zelfs bij retentionele acnesymptomen, zoals mee-eters of witte puistjes. Het is dus van essentieel belang dat je weerstaat aan de verleiding om je puistjes te doorprikken.

Tenslotte kan blootstelling aan de zon in het geval van acne een duidelijke pigmentatie van de genezende laesies veroorzaken. Deze hyperpigmentatievlekken kunnen jaren aanhouden of erger nog, definitief blijven.