Mijn huid begrijpen
Iedereen houdt van de zon… Ze maakt ons vrolijker en actiever en is onontbeerlijk voor de aanmaak van vitamine D, die essentieel is om calcium op te nemen. Ze bevordert ook de aanmaak van serotonine – het "natuurlijke gelukshormoon".
Tot hier de positieve kanten! Maar de keerzijde van de medaille is niet min: blootstelling aan zonlicht heeft heel wat nefaste gevolgen voor de huid en de gezondheid.
Verantwoord gedrag houdt dus absoluut in dat je efficiënte zonnebescherming aanbrengen, aangepast aan de zonne-intensiteit en je huidtypes.
De huid van kinderen vergt specifieke bescherming, die je hier vindt, net zoals een verwonde of beschadigde huid, om te vermijden dat littekens gaan pigmenteren in de zon.
De zon zendt oneindig veel lichtstraling van diverse golflengten uit, van heel kort tot heel lang, en we onderscheiden: kosmische stralen, gamma-stralen, X-stralen, ultravioletstralen (UV), die UVC, UVB en UVA omvatten, zichtbare stralen, infraroodstralen (IR) en radiogolven.
Het gevaarlijkste gedeelte van de zonnestraling wordt gefilterd door de atmosfeer. Twee derden van de straling bereikt de aarde. De levensgevaarlijke UVC-stralen, kosmische stralen, gamma-stralen en X-stralen geraken niet tot aan het aardoppervlak. De straling die ons wél bereikt (UVB, UVA, zichtbaar licht straling en infraroodstralen) heeft een invloed op ons organisme. Infraroodstralen geven warmte af, die we voelen op de huid, in tegenstelling tot UVB- en UVA-stralen, die onzichtbaar en koud zijn maar wel een belangrijke biologische werking hebben.
Zonnestraling heeft destructieve effecten op de huid, gaande van zonne-erytheem (zonnebrand) tot versnelde huidveroudering en huidkanker. Blootstelling aan de zon is de belangrijkste oorzaak van huidkanker, meteen het meest ernstige gevolg van teveel zon. Maar er zijn nog andere nare gevolgen mogelijk, zoals verbranding, een zonnesteek, fotosensibilisering, oogontsteking en zonneallergie…
dus slecht 15% ervan bereiken de dermis. De hoeveelheid UVB-straling hangt af van het seizoen, de hoogte en het uur van de dag. Deze stralen zorgen voor het bruin worden van de huid, maar ook voor het verbranden ervan, wat een natuurlijk alarmsignaal van de huid is bij teveel UVB. Het belangrijkste effect van UVB op lange termijn is dat het kankerverwekkend is.
Ze zijn het hele jaar aanwezig en dringen doorheen wolken en ramen. Ze zijn verantwoordelijk voor huidveroudering (fotoveroudering) en leiden tot de vorming van vrije radicalen, die de celstructuren en het DNA aanvallen. Ze hebben ook een kankerverwekkend effect, maar in mindere mate dan UVB.
die haar in mindere of meerdere mate verspreidt:
- Op sneeuw wordt ongeveer 80% van de UV-straling weerkaatst, op zand 15%, op water 25%.
- Op een diepte van 40 cm onder water bedraagt de blootstelling aan UV-straling nog altijd zo'n 40% van die aan de oppervlakte!
UVA- en UVB-stralen zijn verantwoordelijk voor huidkanker omdat ze de immuunafweer van de huid verzwakken, aanzienlijke oxidatieve stress veroorzaken en schade aan het DNA toebrengen die kan leiden tot de vorming van kankercellen.
Niet elke huid reageert op dezelfde manier op zonnestraling, want elk individu heeft een eigen fotogevoeligheid die samenhangt met zijn fototype. Het fototype is de kwaliteit van de respons van een persoon op de werking van de zonnestralen. Er worden 6 fototypes onderscheiden, op basis van huidtint, haarkleur, de aanwezigheid van sproeten, de mate waarin het individu vatbaar is voor verbranding of integendeel gemakkelijk bruint.
Hoe lager je fototype (fototype III en vooral fototype I en II), hoe hoger de vereiste beschermingsfactor.
Het bruin worden van de huid wordt hoofdzakelijk geactiveerd door UVB bij "natuurlijke" zon en is een aanpassings- en afweerreactie van de huid ten opzichte van de zonne-agressie, maar vormt nooit een ondoorlaatbare buffer. Gebruind zijn beschermt vaak tegen verbranding door de zon, maar mag geen vrijgeleide zijn om ongeremd verder te zonnen, gezien de schade die dit op lange termijn kan veroorzaken (met name huidkanker).
Bij blootstelling aan de zon worden de melanocyten geactiveerd, die melanine gaan aanmaken om zich te verdedigen tegen de agressie. De geproduceerde melanine stijgt dan naar het huidoppervlak. Tegelijk wordt de huid ook dikker (de dikte van de hoornlaag neemt toe), wat nog voor een bijkomend beschermend effect zorgt. Opgelet, UVA-stralen veroorzaken een onmiddellijke pigmentatie die slechts enkele uren blijft aanhouden - dit is geen bruining maar oxidatie, die meteen na de zonblootstelling zichtbaar wordt. Alleen UVB-stralen zorgen voor "echte" bruining, die 2 tot 3 dagen na de blootstelling zichtbaar wordt en na 3 weken blootstelling haar limiet bereikt.
Beschermende zonneproducten hebben als taak tegelijk UVB en UVA te filteren, met een goed evenwicht tussen beide. Hun filtervermogen wordt aangegeven met een beschermingsfactor, de SPF (Sun Protection Factor). Deze SPF moet worden gekozen in functie van het fototype en van de zonne-intensiteit (zee, bergen,…).
Kies ook een product met een textuur die jij graag hebt, want hierdoor ga je het product regelmatiger aanbrengen. Voor een efficiënte werking moet je je zonneproduct immers om de 2uur opnieuw aanbrengen. Tot slot zijn er ook formules die waterbestendig zijn of die het bruinen bevorderen om de blootstellingstijd te verkorten.
Volgens de specialisten* wordt 80% van de huidveroudering in het gezicht veroorzaakt door blootstelling aan de zon!
Veroudering door zonblootstelling wordt heliodermie genoemd: dit komt tot uiting in diepe rimpels, pigmentvlekken en teleangiëctasieën of zichtbare verwijding van kleine bloedvaatjes onder de huid. Dit type versnelde veroudering komt veel meer voor op huidzones die geregeld blootgesteld zijn, zoals het gezicht, de handruggen, de voorarmen, het decolleté… UVB- en UVA-stralen brengen de huidcellen ernstige schade toe, breken collageen en elastine af en kunnen leiden tot de ontwikkeling van kankertumoren.
Redenen genoeg dus om verstandig om te springen met de zon en je bij elke blootstelling te beschermen.
*GilchrestB A et al, Effect of chronologic aging and photoaging : an overview., J Am Acad Dermatol, 1989 ; 21(3 Pt 2) :610-3
Ga nooit in de zon met parfum op je huid of als je bepaalde geneesmiddelen neemt, zonder voorafgaandelijk het advies van je dokter of apotheker te vragen.
